کتاب پویش مختلط و برنامه ریزی توسعه در ایران

معرفی کوتاه

کتاب پویش مختلط و برنامه ریزی توسعه در ایران

استراتژی مورد استفاده در برنامه‌ریزی توسعه تاثیر مستقیمی بر کارایی طرح و دستیابی هرچه بیشتر به اهداف دارد و اگر عدم کفایت برنامه‌هاي توسعه به دلیل انتخاب نادرست رهیافت در مرحله تصمیم‌سازی باشد، با وجود دقت کافی در اجرای طرح، ناگزیر به تغییر رویکرد برای رسیدن به کارایی لازم هستیم.

تحقق‌پذیری پائین برنامه­ های توسعه در ایران مبتنی بر رهیافت­ های سنتی جامع و روی آوردن تصمیم‌گیرندگان به رهیافت عملیاتی اندک ­افزا گویای ضعف عملکردی رویکردهای برنامه‌ریزی است. از سویی سازگاری رهیافت ­های جامع با الزامات زمینه­ ای و ساختار سیستم اقتصاد سیاسی ایران رد یکباره آن را ناممکن می‌سازد و از سوی دیگر بسندگی اندک افزایی به حفظ وضع موجود و نه توسعه، پذیرش یک سویه آن را بر خلاف نزدیکی بیشتر به اجرا نامناسب می­سازد.

به عقیده بسیاری از صاحب‌نظران مبنی بر کامل نبودن هیچ ‌یک از رهیافت‌های برنامه‌ریزی به‌ تنهایی؛گرچه استفاده از یک رهیافت خالص برنامه‌ریزی از دقت بیشتری برخوردار است، اما در دنیای واقعی بیشتر از ترکیب شیوه‌های مختلف برنامه‌ریزی، شامل عناصری از برنامه‌ریزی جامع_عقلانی، اندک‌افزا، وکالتی و حتی داد و ستد مآبانه استفاده می‌شود تا تنها یک شیوه. اختلاط متوازن میان رهیافت اندک‌افزا و عقل‌گرا حاصلی به نام پویش مختلط دارد، اختلاطی که در حیقت مصالحه‌ای بین رویکردهای پیشین است و با ترکیب عناصری از آن دو رهیافت در پی همپوشانی نقایص است.

رو‏یکردهای توسعه شهری و منطقه‌ای در خلا‏ل سالیان گذشته سیاست‌های مختلفی از جمله راه‌اندازی سازمان‌های توسعه برای توسعه مناطق و نواحی را مورد آزمون قرار داده‌اند، اما نتایج موجود حاکی از عدم توفیق این سیاست‌ها در ایجاد تحول ساختاری در مناطق و نواحی است. از دلایل اصلی عدم موفقیت این سازمان‌ها، تسلط رویکرد برنامه‌ریزی از بالا به پایین در نظام برنامه‌ریزی و محول نمودن نقش اجرایی طرح‌ها و برنامه‌های سطح ملی به این سازمان‌ها بوده است. کشور ما برای برون رفت از شرایط کنونی نیاز دارد به راهکارهای نو دست زند. راهکارهایی که ضمن تسریع روند توسعه کوتاه‌ترین روشی را که به‌ وسیله آن تا حد ممکن از هدر رفت منابع و زمان اجتناب شود، اتخاذ کنند. سنجش رویکردهای برنامه‌ریزی در خط مقدم این رویداد قرار دارد. در همین جهت این کتاب طی دو بخش به بررسی مناسبت رهیافت پویش مختلط برای بکارگیری در برنامه‌ریزی توسعه پرداخته است. بخش اول به مروری بر مفاهیم و اهداف اصلی توسعه، بازنگری در رهیافت های مورد استفاده و کفایت آنها، همچنین بررسی رهیافت پویش مختلط به عنوان رهیافت جایگزین پرداخته است. در بخش دوم جهت سنجش عینی امکان کاربست رهیافت پویش مختلط و کارایی آن، نمونه ای آزموده و گزارشی مختصر که گویای مناسبت این رهیافت جهت جایگزینی و استفاده در برنامه ریزی توسعه می‌باشد، آمده است.